Często wyobrażałam sobie jak to jest mieszkać w obcym państwie przez dłuższy czas. Teraz to pytanie powraca do mnie, bo prawie codziennie słyszę o różnych trudnościach z jakimi borykają się obcokrajowcy [1] – codziennie ktoś z nich traci pracę, dach nad głową, z dnia na dzień traci środki na utrzymanie swojej rodziny. Jak osoby, które są z dala od domu radzą sobie z tymi trudnościami? Jakie rozwiązania zaproponowano na czas epidemii dla obcokrajowców?
Nie znając dalszych społecznych i gospodarczych skutków obecnego kryzysu…
Często muszą podjąć decyzję czy pozostać w Polsce, czy jednak powrócić na ten czas do swojej ojczyzny. Każdy przypadek jest indywidualny – stwierdza Olga Chrebor, pełnomocnik prezydenta Wrocławia ds. mieszkańców pochodzenia ukraińskiego – są osoby, które ze względu na sytuację chcą powrócić do ojczyzny, czasami zdarza się, że ze względu na brak środków bądź też utrudnienia w transporcie międzynarodowym ostatecznie nie mogą wrócić do ojczyzny. Są również takie osoby, które chciałyby tu zostać, ale ze względu na epidemie COVID-19 utraciły pracę, a często jednocześnie dach nad głową.
Z otrzymanych informacji z Ambasady Ukrainy w Warszawie wynika, że około 130 tysięcy Ukraińców przekroczyło granicę polsko-ukraińską, jednak należy zaznaczyć, że dla niektórych Ukraińców przekraczających granicę polsko-ukraińską Polska była jedynie krajem tranzytowym. Natomiast około 300 obywateli Gruzji powróciło również do swojej ojczyzny z Polski – mówi Ekaterina Mantidze, asystent Konsula Honorowego Gruzji we Wrocławiu – ta liczba zapewne zwiększy się, ponieważ dnia 27 kwietnia planowany jest kolejny lot z Warszawy do Tbilisi.
Bariera językowa, trudności w załatwieniu spraw administracyjnych
Zarówno Konsulat Honorowy Ukrainy we Wrocławiu, jak i Konsulat Honorowy Gruzji zwracają uwagę, że największym wyzwaniem dla obywateli ich państw są: przedłużenie ważności dokumentów potwierdzających tożsamość, brak informacji o sytuacji w Polsce w języku zrozumiałym dla obcokrajowców, brak jednoznacznej informacji jak składać wnioski pobytowe, czy też sposobu odbierania wyrobionych już kart pobytowych.
W tych trudnościach starają się pomagać swoim rodakom konsulaty, które funkcjonują we Wrocławiu. Konsulat Honorowy Ukrainy we Wrocławiu zajmuje się sprawami, o które w marcu poprosiło Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy – informowanie obywateli Ukrainy o sytuacji epidemiologicznej w RP, przekazywanie bieżących informacji o sytuacji na granicy polsko-ukraińskiej, objęcie opieką konsularną każdego obywatela Ukrainy – wymienia Artem Zozulia, dyrektor Konsulatu Honorowego Ukrainy we Wrocławiu.
Wszelkie działania podejmowane przez konsulaty we Wrocławiu są często realizowane we współpracy z ambasadami, jednostkami administracji publicznej, jak i organizacjami pozarządowymi – stwierdza Ekaterina Mantidze, asystent Konsula Honorowego Gruzji we Wrocławiu.
Rozwiązania rządowe
W obecnej sytuacji Sejm RP dnia 31 marca 2020 r. uchwalił ustawę, w której również przewidziano szczególne rozwiązania dla cudzoziemców w Polsce – jest to rozwiązanie dla obcokrajowców, którzy chcą pozostać w naszym kraju realizując dotychczasowy cel pobytu, bądź ze względu na utrudnione przemieszczanie nie mogą powrócić do swojej ojczyzny.
W ramach tej ustawy przedłużeniu ulegają do upływu 30-dnia po odwołaniu tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii):
- legalny pobyt cudzoziemców, który skończyłby się w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii,
- okresy ważności kart pobytu i tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca,
- terminy na składanie wniosków o legalizację pobytu,
- ważność już wydanych zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi [2].
Ustawa również przewiduje wydłużenie terminów składania wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych, przedłużenie wiz oraz przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli termin ten wypadłby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Wnioski można złożyć do 30-go dnia następującego po dniu odwołania stanu, który obowiązywać będzie jako ostatni. Szczegółowe informacje odnoszące się do rozwiązań w obecnej sytuacji dla obcokrajowców w Polsce można odnaleźć na stronie Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Rozwiązania wprowadzone przez rząd nie rozwiały wszystkich obaw, jest to również spowodowane faktem, że wielu obcokrajowców na wydanie decyzji czeka od miesięcy, a nawet lat – o czym również w tamtym roku alarmowała Najwyższa Izba Kontroli, a to często w obecnej sytuacji i czasami brakiem informacji w zrozumiałym języku dla obcokrajowców budzi strach o przyszłość.
W ocenie Konsulatu Honorowego Ukrainy we Wrocławiu działania podjęte w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się epidemii przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej były niezbędne. Jak dodaje Artem Zozulia, dyrektor Konsulatu Honorowego we Wrocławiu – działanie godne pochwały to przyznanie darmowej możliwości leczenia każdej chorej osobie na COVID-19, bez względu na legalność pobytu czy też posiadane ubezpieczenie.
Sytuacja na Dolnym Śląsku – administracja rządowa oraz samorządowa
Punkty obsługi Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców zostały wyłączone z bezpośredniej obsługi Klienta od dnia 16 marca 2020 roku. Wizyty, które wcześniej były zarezerwowane zostały anulowane.
Biuro prasowe Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego uspokaja i informuje, że urzędnicy nie przerwali pracy, sprawy są załatwiane poprzez elektroniczną, telefoniczną lub pocztową drogę.
Wszelkie informacje związane z załatwieniem poszczególnych spraw regularnie zamieszczane są na stronie Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego (www.duw.pl). Jak dodaje biuro prasowe Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego – Wojewoda Dolnośląski Jarosław Obremski w ramach projektu FAMI uruchomił specjalną infolinię dla cudzoziemców. Na infolinie (tel. 71 701 11 00) można dzwonić od poniedziałku do piątku w godz. od 9.00 do 14.00.
Pod koniec marca Wojewoda Dolnośląski Jarosław Obremski zorganizował spotkanie na temat obecnej sytuacji mieszkańców regionu pochodzenia ukraińskiego w celu zapoznania się z wyzwaniami jakie niesie obecna sytuacja dla tych osób, również rozwiązań, które mogłyby polepszyć sytuacje tych osób. W tej nadzwyczajnej sytuacji Wojewoda Dolnośląski oraz pracownicy urzędu wojewódzkiego starają się odpowiadać na wyzwania związane z pobytem obcokrajowców na Dolnym Śląsku.
Również dla samorządowców sytuacja obcokrajowców w dobie epidemii koronawirusa nie jest obojętna. W naszym regionie aktywnie w pomoc obcokrajowcom włączyło się miasto Wrocław, jak również miasto Świdnica.
Miasto Wrocław, aby zapewnić wszystkim równy dostęp do informacji uruchomiło portal poświęcony koronawirusie i działaniom podjętym w walce z tym wirusem również w języku angielskim i ukraińskim. Dzięki temu codziennie obcokrajowcy mają dostęp do rzetelnych informacji i mogą być na bieżąco z obecną sytuacją. Należy tutaj również wspomnieć, że od niedawna we Wrocławiu działają punkty informacji i aktywności migrantów WroMigrant, w obecnej sytuacji strona na facebooku WroMigrant jest dobrym źródłem informacji dla obcokrajowców, można się również bezpośrednio skontaktować, ponieważ dostępne są konsultacje prawne, a osoby zajmujące się WroMigrant starają się pomóc w każdej sprawie obcokrajowcom.
Sam Prezydent Wrocławia Jacek Sutryk przed pierwszym dniem wiosny do mieszkańców miasta pochodzenia ukraińskiego zwrócił się w ich ojczystym języku z prośbą pozostania w domach. Oprócz działań informacyjnych miasto Wrocław odpowiedziało na prośbę Ambasadora Ukrainy i pomogło zorganizować bezpieczny transport dla 94 Ukraińców z Wrocławia do Przemyśla, skąd odjeżdżały pociągi na Ukrainę.
Komunikacja pomiędzy różnymi instytucjami przynosi pozytywne efekty. Przy współpracy Konsulatu Gruzji we Wrocławiu oraz Pani Prezydent Świdnicy Beaty Moskal-Słaniewskiej udało się pomóc w postaci m.in.: zakwaterowania, wyżywienia, kupna produktów pierwszej potrzeby, konsultacji, transportu około 50 obywatelom Gruzji, którzy z dnia na dzień stracili środki do życia i dach nad głową – mówi Ekaterina Mantidze, asystent Konsula Honorowego Gruzji we Wrocławiu. Ta pomoc przez miasto Świdnica trwa nadal – około 20 obywateli Gruzji nadal korzysta z zaproponowanego miejsca zakwaterowania przez Świdnicę. Jak podkreśla Ekaternia Mantidze, asystent Konsula Honorowego Gruzji we Wrocławiu pomoc ze strony miasta Świdnica była natychmiastowa.
Epidemia minie a po niej potrzebujemy silnego społeczeństwa obywatelskiego
Oba konsulaty honorowe Ukrainy i Gruzji zauważają, że w niesieniu pomocy obcokrajowcom istotną rolę odgrywają organizacje pozarządowe. Pomoc dla obcokrajowców, którzy stracili pracę, czy nie mają środków na utrzymanie mieszkania, czy kwestia docierania z rzetelną informacją o obecnym stanie prawnym i sytuacji epidemiologicznej to są kwestie, które wymagają interwencji podmiotów trzecich, czy to organizacji pozarządowych czy organów władzy publicznej – mówi Artem Zozulia, dyrektor Konsulatu Honorowego Ukrainy we Wrocławiu.
Dodaje również, że od początku epidemii powstało wiele oddolnych inicjatyw i działań kierowanych do pomocy obcokrajowcom, za co Konsulat Honorowy Ukrainy we Wrocławiu chciałby podziękować, ponieważ świadczą one o silnej więzi pomiędzy Polakami a Ukraińcami i innymi obcokrajowcami.
Nie sposób wymienić wszystkich działań jakich podejmują się organizacje pozarządowe w kwestii pomocy obcokrajowcom w obecnej sytuacji. W artykule zostanie przybliżona działalność dwóch organizacji pozarządowych: Fundacji Ukraina oraz Move and Develop Foundation.
W ramach Fundacji Ukraina cały czas działa Infopunkt – można kontaktować się poprzez drogę telefoniczną, mailową, czy facebooka. Wiele działań zostało przeniesionych do sieci – porady psychologiczne w formie wideoczatu, we wtorki i środy prawnicy fundacji starają się odpowiadać na wszelkie problemy obcokrajowców podczas konsultacji, na takiej samej zasadzie działa doradca zawodowy oraz integracyjny – wymienia Fundacja Ukraina. Do tego również dochodzą webinaria, czy publikowane informacje w wersji pisemnej o najczęstszych problemach prawnych i psychologicznych, a także fundacja zamieszcza materiały filmowe o wcześniej wspomnianych problemach obcokrajowców.
Należy wspomnieć, że oprócz działań doradztwa prawnego, zawodowego, pomocy psychologicznej fundacja Ukraina również do sieci przeniosła wydarzenia integracyjno-społeczne (Speaking club, flash-moby, czy warsztaty).
Move and Develop Foundation zapewniła zakwaterowanie dla około 20 obcokrajowców (z Francji, Włoch, Brazylii, Wenezueli, Portugalii, Austrii oraz Gruzji). Ponadto do fundacji poprzez media społecznościowe i infolinie zgłasza się wielu obcokrajowców, którzy potrzebują pomocy – fundacja stara się pomóc każdej osobie.
Ekaterina Mantidze, asystent Konsula Honorowego Gruzji we Wrocławiu zwraca uwagę, że każda pomoc się przyda, ponieważ zgłoszeń jest bardzo dużo, dotyczą różnych spraw. Dodaje również, że przestrzenią do wypełnienie jest organizacja kursów języka polskiego dla obcokrajowców.
Pomimo wielu wyzwań jakie stoją obecnie przed obcokrajowcami, kończę artykuł z optymizmem, ponieważ pisząc go poznałam wiele inicjatyw podejmowanych na rzecz obcokrajowców w obecnej sytuacji. Nie sposób je wszystkie opisać – w artykule znalazły się tylko przykłady tych inicjatyw.
- Mam tutaj na myśli głównie obcokrajowców pochodzących z Europy Wschodniej.
- Urząd do Spraw Cudzoziemców, Epidemia koronawirusa – specjalne rozwiązania dla cudzoziemców (aktualizacja), https://udsc.gov.pl/epidemia-koronawirusa-specjalne-rozwiazania-dla-cudzoziemcow/ .
Artykuł powstał 22.04.2020
